Diyetisyen Esra İnce Son zamanlarda adını sıkça duyduğumuz, kilo vermek için diyetten çıkartılan gluten aslında nedir ? Hangi gıdalarda bulunur ? Gluteni diyetten çıkarmak ne kadar doğru ve kimlerin glutensiz beslenmesi gereklidir ?
Gluten; kısaca tahıllarda bulunan proteinlere verilen isim olarak tanımlanabilir. Tahıllardaki depo proteinleri prolaminler ve polimerik gluteninler olmak üzere başlıca iki gruba ayrılmaktadır. Gluten proteinleri ise tahıl tanesindeki depo proteinlerin prolaminler alt sınıfına dahildir.
Glutenin etkisi besinlerden ekmek üzerinedir. Ekmeğin kabarmasından ve mayalanmasından sorumludur.
Gluten İçeren Besinler
Buğday, arpa, çavdar, yulaf, tam buğday unu, galeta unu, hazır çorbalar, müsli, kahvaltılık gevrekler, irmik, makarna, bulgur, şehriye gluten içeren gıdalar arasındadır.
Gluten İçermeyen Tahıllar
Karbonhidratlı gıdalardan mısır, pirinç, karabuğday, darı, kinoa, mısır nişastası ve patates nişastası ise içeriğinde gluten barındırmamaktadır.
Gluten İçermeyen Gıdalar
Et, tavuk, balık, yumurta, meyveler, sebzeler, kurubaklagiller, yağlar, yağlı tohumlar
Çölyak Hastalığı
Gluten mide ve bağırsak yoluyla kolayca sindirilebilen bir protein türüdür. Fakat bazı kişiler sindirmekte zorluk çekebilirler ve karın ağrısı, ishal, kusma, kabızlık, baş ağrısı, yorgunluk, kilo kaybı, anemi, yorgunluk, depresyon, görmede bulanıklık, ellerde ve ayaklarda uyuşma hissi gibi rahatsızlıklar ortaya çıkar. Glutenin bu sindirilememesi durumu Çölyak hastalığı olarak adlandırılır. Çölyak hastalığı nüfusun yaklaşık %0,7-1 ini etkileyen otoimmun bir bozukluktur. Bu kişilerin beslenme programından gluten içeren ürünlerin çıkartılması semptomların geçmesini sağlayacaktır.
Gluten İntoleransı Nedir ?
Çölyak dışı gluten intoleransı olarak tanımlanan gluten intoleransının son yıllarda çölyak hastalığından daha sık görüldüğü düşünülmektedir. Semptomları da çölyak hastalığı ile birebir aynıdır. Çölyak hastalığı veya buğday alerjisi teşhisi almayan bir bireyin, glutenli besinler tükettikten sonra kusma, gaz, karın ağrısı gibi şikayetleri artıyor, fakat diyetinden elimine ettikten sonra azalıyorsa gluten intoleransı var demektir. Daha sonra yavaş yavaş deneme yanılma yolu ile hangi besinleri tükettikten sonra sıkıntı yaşıyor kontrol edilerek, diyetine eklemeler yapılabilir.
Glutensiz Diyet Zayıflama Diyeti Olarak Kullanılabilir mi?
Glutensiz diyet yapmak zayıflamaya yardımcı olabilir, fakat bu simit, ekmek, makarna, bulgur, hamur işi ve rafine karbonhidratlardan uzak durduğunuz için gerçekleşir. Ayrıca bazı glutensiz ürünler rafine glutensiz tahıllardan elde edilir. Bu da ürünün lif miktarının ve besin değerinin azalması anlamına gelir. Yukarıda da bahsettiğim gibi, çölyak hastalığı veya gluten intoleransınız yoksa glutensiz beslenmenizin bir anlamı yoktur.
Glutensiz Diyette Dikkat Edilmesi Gerekenler
Hazır ürün satın alırken içeriğinde gluten bulunmamasına dikkat edin. Ayrıca bazı glutensiz ürünler ekstra yağ ve şeker barındırmaktadır. Yani olabildiğince hazır ve paketli gıdalardan uzak durarak doğal gluten içermeyen ürünleri tercih etmeniz en sağlıklısı olacaktır.
