GDS Eskişehir Lokantacılar Odası Başkanı Bahar Bilen: Bizi Tarım ve Orman Bakanlığı denetliyor, bence bizi Sağlık Bakanlığı denetlemeli. Diyetisyenler tarafından kontrol altında olmalıyız, dedi.
Göreve kısa bir süre önce gelen Bilen, lokantacı esnafının sorunlarını aktardı. En büyük sorunlarının ucuz yemek ve haksız rekabet olduğunu aktaran Bilen,
Bizim en büyük sorunumuz fiyat tarifeleri ve kontrolsüz bir şekilde çoğalmak! Serbest piyasa ekonomisi olan bir ülkede fiyat sınırlaması olmamalı.
Eskişehir’de eğitimsiz esnaf kalmayacak
Göreve gelmemizle birlikte odamızın envanterini çıkarttık. Arşiv çok şişmişti. Arşivi temizledik. Önce odamızın işleyiş sistemine vakıf olduk. Odamız kendi mülkümüz. Sağ olsunlar değerli büyüklerimiz zamanında burayı almışlar. Fiziki şartları çok kullanışlı değildi. Mobilyasından, elektronik eşyalarına kadar her şeyin yenilenmesi gerekiyordu. Eskişehir’in en büyük, en faal odalarından biri olan Lokantacılar Odası’nın daha çağdaş, üyelerinin çok rahat kullanabileceği bir hale gelmesi gerekiyordu. İlk toplantıda bunun kararını aldık. Odamızı yeniledik. Üyelerimize teşekkür ziyaretlerinde bulunmaktayız. Eğitimle ilgili sıkıntılarımız var. Lokanta açmak için hiçbir diploma istenmemekte. Bir parmak izi yeterli ne hikmetse. Bunun önüne geçilmeli diye düşündük. Bizim sektörümüzün % 90’ı alaylı. Dededen toruna gelen bir süreç var. Bir de emekli olduktan sonra aldığım tazminatla ne iş yaparım diyerek dükkân açanlar var. Dolayısıyla bu arkadaşlarımıza eğitim vermemiz lazım diye düşündük. Yasanın bize vermiş olduğu yetkiler çerçevesinde sertifikalar, diplomalar verelim, dedik. Bununla ilgili çalışmaları başlattık. İlk etapta 80’e yakın arkadaşımıza kalfalık belgelerini dağıttık. Daha sonra şartları uygun olan esnafımıza ustalık belgelerini de verdik. Yoğun talep oluştuğundan sınavlarımız devam etmektedir.
Bundan önce iki başlılık söz konusuydu. Bakanlığımızın 2005 yılında çıkartmış olduğu yasa ile ticaret odalarına üye olanlardan ustalık belgesi istenmemekteydi. Esnaf teşkilatımız için bu bir haksızlıktı, esnaf odaları çok ciddi üye kaybına maruz kaldılar. Birçok oda neredeyse kapanma noktasına gelmişti. Türkiye Lokantacılar ve Pastacılar Federasyonu Genel Başkanımız Sn. Aykut Yenice’nin önderliğinde bu işe soyunduk ve Mali Hizmetler Müdürlüğü’nden sorumlu, o gün Gümrük ve Ticaret Bakanımız olan Bülent Tüfenkçi ile yoğun çalışmalarımız sonucunda haklı itirazlarımızı olur buldu ve bundan sonra Ticaret Odası üyelerinden de ustalık belgesi istenmektedir. Üyelerimiz ait oldukları odaya üye olmaya başladılar. Genelgeden sonra, sertifika talepleri arttı. Bizler de bunun cevabını vermeye çalışıyoruz. Eskişehir’de eğitimsiz, sertifikasız esnaf bırakmayacağız.
Lokantacıların başlıca sorunları nelerdir?
Bizim en büyük sorunumuz; fiyat tarifeleri ve kontrolsüz çoğalma serbest piyasa ekonomisi olan bir ülkede fiyat sınırlaması olmamalı. Oda olarak fiyat tarifesi düzenliyoruz, tavan fiyatı beliriyoruz. Taban fiyatı belirlemiyoruz. Serbest ekonomi piyasasında tavan olmaz, taban olmalı. Bir kenar mahalledeki esnaf ile çarşının prestijli yerindeki esnaf aynı gelir ve gidere sahip değil. Ama biz oda olarak her ikisine de aynı fiyat tarifesi veriyoruz. Ancak taban fiyatı mutlaka olmalı. Taban fiyatın olmadığı yerde kaos çıkıyor, haksız rekabetler oluşuyor Dolayısıyla esnafımız rekabet edeceğim, müşterimi kaybetmeyeyim derken fiyatlarını düşük tutmakta ve borçlarını ödeyememektedir. İşte kaos buradan doğuyor. Bunun önüne geçilmeli.
Bizi Sağlık Bakanlığı denetlemeli
Bizi Tarım ve Orman Bakanlığı denetliyor, bence bizi Sağlık Bakanlığı denetlemeli. Diyetisyenler tarafından kontrol altında olmalıyız. Kullandığımız yağlar, tuzlar, gıdalar mutlaka denetim altında olmalı. 3 liraya çorba satılıyor. 3,5 liraya ekmek arası döner satılıyor. Maliyetler belli. Bir tane ekmeğin fiyatı 1,25 ₺. Lokantalarımıza bakıyorum ekmek kutusu, turşu çanağı, sürahi önünde, çorba 3 lira diyor. Aklım almıyor. Kim, kaç lira kazanıyor ya da o nasıl bir çorba. 3 liraya çorba olmamalı, olmaz. Oluyorsa denetlenmeli. Ne yazık ki bir yaptırımımız yok. Ben meslektaşlarımıza sadece tavsiyelerde bulunuyorum. Çünkü insan sağlığı söz konusu. Vatandaşlar bunu mutlaka değerlendirmeli. 2-3 liranın hesabını yaparken yıllar sonra doktorlara kucak dolusu paralar veriyoruz, sağlığımızı kazanmak için. Sağlık Bakanlığı bu işe mutlaka el atmalı. Obezitenin ve kanserlerin önüne geçmenin de yolu burası.
Mantar gibi her taraf lokanta
Bir diğer sorunumuz, hoyratça çoğalıyoruz. Mantar gibi her taraf lokanta. Keraat cetvelini ezbere bilmeyen, maliyet hesabı yapamayan, stopaj, KDV vergisinin ne olduğunu bilmeyen, işi ehliyle yapan esnafın müşterisinin yarısını kapsam, iş yaparım mantığıyla lokanta açanlar çoğaldı. Onun müşterisinin yarısını kapsam iş yaparım mantığıyla herkes lokanta açıyor. ‘Vatandaş ucuza yesin’ mantığı nedeniyle kanserlerin önüne geçemediğimiz gibi, burada da ‘rekabet olsun rekabet iyidir’ mantığı ile esnafımızın devlete karşı ödevlerini yerine getirmekte sıkıntı çekmesine neden oluyoruz. Esnaf para kazanırsa kullandığı ürünün kalitesi artar, devlete rahatlıkla borcunu öder ve refah içinde yaşar. Haksız çoğalmalar birbirimizi kırmaktadır. Artık biri buna dur demeli, nasıl ki bazı meslek gruplarında ruhsat sınırlamaları getirildiyse bizde de mutlaka nüfusa oranlı iş yeri ruhsatları verilmeli.
Kaç üyeniz var?
Şu an 900 civarında üyemiz var. Gitgide üye sayımız artmaya başladı. Ticaret Odası’na bunun 3 misli kayıtlı esnaf var. Çok büyük sektör. Lokantacılar bu şehrin aynasıdır. Eskişehir’e bir turist geldiğinde alışveriş yapmadan ilk önce karnını doyuruyor, yemek yiyor. Çok iyi bir mutfağımız var. İyi bir mozaiğiz. Eskişehir hoşgörü ve göçler şehridir. Her gelen buraya bir damak tadı getirmiş. Böylesine zengin bir mutfak haksız rekabetler ve ucuz yemekler sonucu neredeyse unutulma noktasına gelmiş. Oda olarak bir çalışma başlatacağız. Ucuz yemeyin sağlığınızdan olmayın diye bir kamu spotu çalışmalarımız olacak.
Federasyonda da görev alıyorsunuz. Birçok ile gitmişsinizdir. Eskişehir’de fiyatlar diğer illere göre daha mı ucuz?
Türkiye Lokantacılar ve Pastacılar Federasyonu Denetim Kurulu Üyesiyim. Türkiye geneline bakarak kesinlikle fiyatlarımız çok ucuz nerdeyse milyoncu olmuşuz. Eskişehir’e gelen misafirlerimiz çok şaşırıyorlar. “Esnaf nasıl oluyor da bu fiyatlarla işin altından kalkıyor” diye soruyorlar. İnanın kalkamıyoruz, borçlanıp gidiyoruz. Hiçbir esnaf, bu fiyatların altından kalkamıyor. Gururumuzu muhafaza etmeye çalışıyoruz. Dükkanı kapatmadık mı kendimizi başarılı sayıyoruz. Çalışanların haftalığını verebildik mi mutlu oluyoruz. Onun dışında para kazanmıyoruz. Esnafımız korkmuş. ‘Burası Eskişehir burada böyle’. ‘Burası öğrenci şehri’,‘Zam yaparsam müşteri bana gelmez…’ Komşu illerde en ucuz çorba 8 lira. Bizim ilçelerimizde bile en ucuz çorba 7 lira. 2018 yılının fiyat tarifesini aldık. Çorbanın tavan fiyatı 6 lira. İlçelerde bile 7 lira iken burada 6 lira. Bunu da uygulatamıyoruz. Para kazanamıyor esnafımız, fiyat tarifesinin altında satış yapıyorlar buna çok üzülüyorum. Hâlbuki herkes buna uymalı.
Yerli ve milli olan kartımıza sahip çıkalım
Federasyon olarak Türkiye’nin ilk yerli ve milli yemek kartı Yemekmatik kartının tanıtımını yaptınız. Nedir bu Yemekmatik kartı? Avantajları nelerdir?
Yemekmatik kartı bir kere esnafımızın zorlu piyasa koşullarından, yabancı komisyonculardan biz kurtaracak. Yabancı komisyon şirketleri yıllardır bizim kanımızı vampir gibi emmişler. Kendi ülkelerinde komisyon % 3’lerde iken, bizden % 12 komisyon almaktadır. Joker ürünlerle bu % 20’lere çıkmaktadır. Esnafımız bu kadar kar elde etmiyor. 13 senedir bunun acısını çekiyoruz. Bundan 4 sene önce Türkiye Lokantacılar ve Pastacılar Federasyonu Başkanımız Sayın Aykut Yenice’nin önderliğinde bir proje başlattık. Bir başka kartla bu işe girdik. Bizim yola çıktığımız firmalarla bu iş yürümedi. Ama şükürler olsun ki İNFOTEK’in sahibi Mustafa Yavuz gibi kahraman bir iş adamımız bu işe baş koydu. Türkiye genelinde 104 oda, 81 il, 957 ilçe, 130 bin üyemizi bu karta ortak etti. Çok düşük komisyonlu çift bakiyeli kart olacak. Yemekmatik bir kere esnafımızı prangalardan kurtaracak. POS bedeli yok, komisyon çok düşük, sigorta yok. Her esnafın elinde bulunan yazar kasa, POS cihazına yüklenecek ve ipotek olmadan para günlük hesabına geçerek kullanılmaya başlayacak.Yılbaşına kadar kartımızı yürürlüğe sokacağız. Yemekmatik logosu olan yerlerde bu kart kullanılacak. Odalarımız her alışverişte 0.5 komisyon elde ederek çok ciddi bir gelir kaynağına sahip olacaklardır. Türk insanı bu kartı sahiplenmeli. Esnafımız bu kartı sahip çıkmalı. Bu bizim yerli ve milli tek kartımız. Paralarımız yurt dışına gitmesin.
Son olarak neler söylemek istersiniz?
Eksiklerimizden biri odamızı yeterince tanıtamamaktı. Meslektaşlarımıza bu şehirde olup biteni yeterince aktaramamaktı. Bu doğrultuda bizlerde odamız adına bir dergi çıkartmaya karar verdik. Eskişehir Lokantacılar Odası adı altında olan dergimiz 2 ayda bir baskıya girecek. Üyelerimize ve halkımıza sektörümüzde olup bitenleri daha kolay aktaracağımızı umuyorum. Tüm esnaf arkadaşlarıma bol bereketli günler diliyorum…
[toggle title=”Esgazete”]https://www.esgazete.com/roportaj/3-liraya-corba-olmaz-h166578.html[/toggle]
