Diyetisyen Sibel Ümit Obezite çağımızın en önemli sağlık sorunudur ve obezite sorunu yaşayan bireylerin sayısı giderek artmaktadır. Kilo probleminin en iyi çözümü diyet ve egzersiz ile birlikte kilonun kontrollü bir şekilde verilmesidir ancak bireyler kendilerini sıkıntıya sokmadan çabuk ve kolay bir şekilde kilo vermek istemektedirler. Bu amaçla da çoğunlukla bitkisel ürünlere yönelirler. Bitkisel ürünler zayıflama ilaçlarından, aktarlarda satılan karışımlara ve zayıflama çaylarına kadar çok geniş bir yelpazede satılmaktadır ancak çoğu zaman bu ürünlerin içeriği bilinmez hatta gizlenebilir…
Bitkisel ürünlerde küf, parazit ve tarım ilaçları var
Yapılan çalışmalarda bitkisel ürünlerde parazit, mikroorganizma, mantar, küf, toksinler, zirai ilaçlar, toz, polen gibi maddeler bulunmuştur. Alıcılara bu ürünlerin doğal oldukları söylenerek zararlı olmadıkları algısı yaratılır. Oysa bazı bitki türleri ölüme bile yol açabilir. Çünkü ilaçlardan farklı olarak bitkisel ürünler kullanılmadan önce test edilmezler dolayısıyla güvenli oldukları söylenemez.
Bitkisel desteklerde ilaç etken maddeleri var
Kilo verdirdiği öne sürülen bitkisel zayıflama ürünlerinin içerisinde üreticileri tarafından altın çilek, African mango, acai berry, Meksika biberi gibi bitkilerin olduğu belirtilir ancak yapılan birçok çalışmada bu ürünlerde tiroid hormonları, diüretikler, laksatifler, kafein, sempatomimetikler ve sibutramin gibi çok çeşitli ilaç etken maddelerinin bulunduğu gösterilmiştir. Bitkisel ürünlerin üzerinde ilaç olmadıkları, destekleyici ürün oldukları belirtilir ve bu ürünlerin içinde ilaç etken maddelerinin bulunması yasaktır. Ancak bitkisel zayıflama ürünlerinin içeriğinde belirtilmeyen ya da gizlenen bu aktif ilaçlar normal bireylerde bile istenmeyen veya yan etkilere neden olabilirken duyarlı bireylerde ise ölüme kadar varabilen istenmeyen sonuçlara neden olabilir.
Kilo kaybı sağladığı iddia edilen destekler
Şimdi bitkisel zayıflama ürünlerinin içinde çeşitli etki mekanizmalarıyla kilo kaybına yol açan ya da açtığı düşünülen ilaçları bir inceleyelim:
Tiroid hormonları
Tiroid hormonları glukoz ve oksijenin hücre içine girişini, glukozun yıkımını, oksijenle birleşimini, oksijen tüketimini ve enerji üretimini arttırarak metabolizma hızını belirler. Bu etkilerinden dolayı tiroid hormonu fazlalığında kişide kilo kaybı meydana gelir. Bu etkilerinden dolayı bitkisel zayıflama ürünlerine eklenir. Bu ürünleri kullanan kişilerde sinirlilik, agrasiflik, duygusal dengesizlik, iştah artışı, çarpıntı, kalp yetmezliği, nefes darlığı, yorgunluk, kas güçsüzlüğü gibi istenmeyen birçok etki ortaya çıkar. Bu tür bir bitkisel ürünü kullanan bireyde kalp-damar hastalıkları, nörolojik hastalık, psikiyatrik hastalık, sindirim hastalıkları, metabolik hastalık ve kas-iskelet sistemi hastalığı bulunması durumunda ise bu etkiler çok daha şiddetli olabilir, dahası var olan hastalığın seyri değişebilir.
Diüretikler
Bu ilaçlar böbrek üzerindeki etkileriyle su ve sodyum atılımını arttırırlar. Bu şekilde vücut sıvıları hacmen azalır ve geçici kilo kaybı oluşur. Kaybedilen yağ değil de su olduğu için bu durum kalıcı değildir. İçinde diüretik bulunan bitkisel ürünün kullanımı bireyde sıvı ve elektrolit kaybına, baş dönmesine, tansiyon düşüklüğüne, kalp ve ritm bozukluklarına, hiperglisemiye, pankreatite neden olabilir. bu tür bir bitkisel ürünü kullanan kişide kalp-damar hastalıkları, metabolik hastalıklar ve kas-iskelet sistemi hastalığı varsa bu etkiler çok daha şiddetli olabilir.
Laksatifler
Dışkının yumuşamasını sağlayan ilaçlara laksatif denmektedir. Bu ilaçlar dışkı ve su kayına neden olurlar. Bu ilaçların birçok etki mekanizması vardır; bazıları su ile temas ederek şişer ve dışkı dışarı atılır. Bazısı bağırsak mukozasını tahriş ederek dışkının sulu kalmasını sağlar. Yani tüm etki mekanizmalarında dışkı ile birlikte su kaybı da görülür. Bu durumda kısa süreli kilo kaybı görülür. Kaybedilen su geri alındığında kilo eski haline döner. Bağırsakta tahriş oluşturdukları ve laksatif etki gösterdikleri için bazı bitkiler kullanılır. Kepekli ve lifli bitkiler, aloe veradan elde edilen aloin bunlardandır. Bunun nedeni bağırsakların vücuda yararlı olmadığını düşündüğü bu bitkileri hızla dışarı atmak istemesidir. Dolayısıyla böyle bir yöntemin faydalı olduğu düşünülemez.
Kafein
Kafein etki mekanizmalarıyla hücrelerin aktivitelerini artırarak metabolik hızlarını ve enerji üretimlerini artırırır. Ayrıca diüretik etki de göstermektedir. Bu nedenle birçok zayıflama ürününde yüksek miktarda bulunmaktadır. Kafein sinir sistemi ve kalp-damar sisteminde uyarılmaya neden olur. Huzursuzluk, gerginlik, çarpıntı, göğüs ağrısı ortaya çıkabilir.
Sibutramin
Sibutramin obezite tedavisinde kullanılan bir ilaçtır. Ancak kardiyovasküler riskler meydana getirdiği için satışı yasaklanmıştır. Merkezi sinir sisteminde seratonin, noradrenalin, dopamin geri alımını baskılayarak iştah azaltır ve kilo kaybı sağlar. Birçok bitkisel zayıflama ürününde yer almaktadır. Ağız kuruluğu, bulantı, tat bozukluğu, kabızlık, midede tahriş, uyku bozukluğu, sersemlik, kalp hızı artışı gibi birçok yan etkisi bulunmaktadır. İçinde sibutramin bulunan bitkisel zayıflama ürünleri nedeniyle birçok ölüm vakası bildirilmiştir.
Sonuç olarak bitkisel zayıflama ürünleri tanıtıldıkları gibi zararsız, doğal, mucizevi ürünler değil; aksine ölüme kadar varabilen birçok olumsuz etkiye neden olan ürünlerdir.
Doğal, bitkisel oldukları belirtilerek güvenli oldukları algısı yaratılmaya çalışılmaktadır. Bilinçsiz bir şekilde çok ve sık sık kullanıldıklarında istenmeyen sonuçlara neden olurlar.
Bu ürünler çabuk kilo verme arzusuyla kullanmamalı, sağlıklı ve dengeli beslenme tercih edilmeli ve bu yaşam tarzı egzersiz ile desteklenmelidir. Emek olmadan bir hedefe ulaşmak mümkün değildir öncelikle bunu kavramamız gerekir. Kilo vermenin en iyi yolu yeterli ve dengeli beslenmekten geçer.
Bu konuda bir diyetisyenden yardım almalısınız. Sağlıklı kalmanız dileğiyle.
[toggle title=”Yararlanılan kaynaklar”]
1. Karaalp A, Bitkisel Zayıflama Ürünleri, Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi
2. Ozdemir B, Sahin I, Kapucu H, Celbis O, Karakoc Y, Erdogan S, Onal Y. How safe is the use of herbal weight-loss products sold over the Internet? Hum Exp Toxicol. 2013; 32: 101-106.
[/toggle]
