Mitolojide ölümsüz ağaç olarak bilinen zeytin ağacının meyvesinden üretilen zeytinyağı, herhangi bir kimyasal işlem olmadan meyvenin kendisinden doğrudan üretilebilen tek yağdır.
Hem meyvenin kendisi hem de üretim şekli nedeniyle sağlıkla ilgili yararlarıysa hatırı sayılır düzeyde… İçeriğinde tekli doymamış ve esansiyel yağ asitleri ile yüksek oranda fenolik bileşikler yani antioksidanlar bulunuyor.
Bu içerik kolesterol metabolizmasını düzenleyerek kalp sağlığını olumlu yönde etkiliyor, cilt sağlığını koruyor ve vücutta birçok süreci düzenleyen hormonların öncüsü olarak görev alıyor. Hiçbir kimyasal süreç gerektirmeden kullanılabilen nadir yağlardan olan zeytinyağının en bilenen çeşitleri ise natürel ve riviera olarak öne çıkıyor. Peki hangisini ne zaman kullanılmalı…
Natürel zeytinyağı mı?
İsminden de anlaşıldığı gibi kimyasal bir işlem olmadan üretilen zeytinyağı türüdür natürel.
Asitlik derecelerine göre natürel zeytinyağı
- natürel sızma (% 0,8 – 1 asit),
- natürel birinci (% 2 asit),
- natürel ikinci (% 3,3 asit) olarak ayrılıyor.
Asitlik derecesi ne kadar düşük ise tat, koku ve içerik olarak o kadar kaliteli oluyor ancak kişinin damak tadı da seçimlerde önem taşıyor. Kimi bireyler, zeytinyağının kendine has koku ve tadına alışık olmayabiliyor. Natürel sızma zeytinyağı vitamin ve fenolik bileşikler olarak doğallığını koruyor. Maliyeti biraz yüksek olmakla beraber, sağlık için daha yararlı yağ olduğu diyetisyenler tarafından bildiriliyor.
Riviera zeytinyağı
Riviera zeytinyağını açıklamadan önce rafine zeytinyağını anlatmakta yarar var. Rafine zeytinyağı, kusurlu olarak tanımlanan asit oranı yüksek (% 0,3) ham yağın fiziksel temizlik işlemine tabi tutularak rafine edilmiş şeklidir.
Riviera zeytinyağı ise rafine zeytinyağına %10-20 arasında sızma zeytinyağı eklenerek elde edilmiş, asitlik oranı % 1,5 civarında olan yağı ifade ediyor.
Riviera zeytinyağının kalitesi içindeki natürel zeytinyağı miktarı ile ilişkili oluyor. Riviera zeytinyağının vitamin ve fenolik bileşikleri sızma zeytinyağına göre doğal olarak daha az…
Genelde zeytinyağının kendine has tadını sevmeyenler için yemeklik zeytinyağı olarak piyasaya sürüldüğünü görüyoruz.
Yemeklerde hangi zeytinyağı çeşidi kullanılmalı?
Natürel sızma zeytinyağının doğal olarak üretildiğini ve eşsiz içeriğini düşünecek olursak her türlü yemekte kullanımında fayda var. Öncelikle sağlıklı beslenmenin en önemli unsurlarından biri olan kızartma ve kavurmalardan uzak durmak bu ikilemin arasında kalmamızı engelleyebilir.
Zeytinyağını yemekleri pişirdikten sonra veya pişirme sırasında yemeğin suyuna eklemek bir çözüm…
İlla ki kızartma yapılacaksa natürel sızma zeytinyağı kullanılabilir fakat zeytinyağının zahmetli bir süreçte üretildiği ve daha pahalı olduğu düşünüldüğünde, özellikle derin kızartmalarda maliyetli bir seçenek oluyor. Bu durumda riviera kullanımı tercih edilebilir.
Zeytinyağı kolay yanmaz
Zeytinyağının, dumanlanma noktası daha düşük olduğu yani çabuk yandığı gerekçesiyle yıllardır sadece soğuk yemeklerde kullanılması öneriliyordu. Dumanlanma noktası yağın yandığı sıcaklık anlamına geliyor ve bu sıcaklıkta ortaya kanserojen ürünler çıkıyor. Fakat IOOC (Uluslararası Zeytinyağı Konseyi), zeytinyağının dumanlanma noktasının 210°C’ye kadar çıktığı, en yüksek kızartma işleminin 180-190°C’de olduğu düşünülürse bu durumun sağlık açısından bir sorun yaratmadığı, hatta zeytinyağının ısıl işlemlerden diğer yağlara göre daha az etkilendiğini dahi bildirilmiştir.